Hanomag R40 1946
Hanomag R40 1946De historie van de HANOMAG A.G. waarin alleen de belangrijkste modellen worden uitgelicht tot 1964
Op 6 Juni 1835 werd in Hannover Linden de Machinebouw en IJzergieterij opgericht door Georg Egestorff en vanaf 1871 ontstond de naam “Hannoverschen Maschinenbau Aktien Gesellschaft”. Deze firma stond bekend als fabrikant van stoomploegen, ketels, locomobielen en stoomlieren. De fabriek was gevestigd in Hannover (Duitsland). In 1904 verschijnt de naam Hanomag voor het eerst, afkorting van Hannoverschen Machinenbau Aktien Gessellschaft”.
Vanaf 1905 richt de firma zich tevens op de agrarische sector en bouwt vanaf 1912 als vervanger van de kabelploeg, de Hanomag WD-55 Tragpflug, uitgerust met een viercilinder Kämper benzinemotor van 50 pk. WD zijn de afkortingen van de ontwerpers Ernst Wendeler en Boguslav Dohrn. Vanaf 1916 wordt de WD-55 vervangen door de WD-80 en voorzien van een eigen Hanomag benzinemotor van 80 pk, met een cilinder inhoud van 15 liter en een eigen gewicht van ca. 7100 kg.
Hanomag Tragpflug
Na kennismaking met de rupsvoertuigen uit de eerste wereldoorlog werd in 1919 een rupstrekker type WD Z-20 ontworpen en het jaar daarop de iets sterkere WD Z-25 met een vier-cilinder motor van 25 pk, vooral bedoeld voor de kleinere bedrijven voor wie een tragpflug te groot was.
In 1921 komen de WD Z-50 met een vermogen van ca. 50 pk en een kleinere tragpflug de WD-35 van 35 pk op de markt. Vanaf 1923 begint men ookmet de bouw van wieltrekkers, en zo verschijnt in 1924 de R-26 met dezelfde vier-cilinder benzinemotor als de WD Z-25 rups trekker.
Vanaf 1925 start men met de serieproductie van de WD RD 28-32. Deze trekker levert afhankelijk van de brandstof, benzine of petroleum tussen de 28 en 32 pk. Naast de landbouwversieverschijnt er ook een straatversie op de markt met “Gummibereifung” (= massief rubber).
Hanomag WD 28
Vanaf 1930 werden de benzine/petroleummotoren vervangen door dieselmotoren. De Hanomag dieselmotor van het type D-52 is op
enkele wijzigingen na, meer dan 30 jaar in productie geweest. Het is een rustig lopende watergekoelde motor met een voorkamer en met een cilinderinhoud van 5200cc.
Hij is onder meer ingebouwd in de wieltrekkers R-36, R-40, R-50 en in de rupstrekkers K-48en K-50. En als D-57 in de R-45 en R-55 en in sommige vracht wagens kwammen deze motoren ook wel tegen. Al eerder werd deze motor geplaatst in de SS-55-NN verkeerstractor. Met de komst van de dieselmotor veranderde ook de type-aanduiding. Het type R-36 met een vermogen van 36 pk is uiterlijk op de dieselmotor na geheel gelijk aan de WD RD 28-32 De brandstofpomp is van eigen fabricaat.
In 1931 werden WD Z-25 en de WD Z-50 vervangen door de KD-48 rups van 48 pk ook met een Hanomag D-52 dieselmotor. De KD-48 is maar even in productie geweest en werdmet 50 pk verkocht als de K-50, een zeer succesvol type voor zowel de eigen markt als de export.
Opvallend aan de K-50 is zijn besturing met een stuurwiel in plaats van stuurknuppels zoals dat bij rupstrekkers gebruikelijk is. Variant van de K-50 is de R-50 wieltrekker. Deze was in productie van 1933 tot 1938 en was ook leverbaar als RS-50, de verkeersversie.
Inmiddels had Hanomag al een hele tijd ervaring opgedaan met de verkeersversie voordat ze in 1932 ook vrachtwagens ging produceren. In 1936 wordt de R-36 gevolgd door de succesvolle R-38. De R-38 is praktisch hetzelfde als de R-36 maar de D-52 levert dan 38 pk. De tractor wordt wereldwijd in grote aantallen verkocht. De verkeersversie werd uiteraard ook weer aangeboden op “Gummi-bereifung” en later op luchtbanden.
De straatversie had een topsnelheid van 18 km/u tegen de landbouwversie van 10 km/u. 
Hanomag RD36
In 1937 kwam Hanomag met een lichte tractor, de RL-20, die de boeren konden gebruiken voor werk op het land en met comfort om in de stad te rijden. Omdat de grotere R-38 en de R-50 meestal te groot waren en te duur voor de gemiddelde boer moest de RL-20 de markt gaan veroveren. De RL-20 is voorzien van een viercilinder Hanomag motor type D-19 van 20 pk. Een leuk detail is het kleppendeksel waar het Hanomag logo ingeperst staat. De onafhankelijke voorvering zorgde voor een soepele gang en door het hydraulische remsysteem kon snel worden gestopt in het verkeer. De RL-20 bleef in productie tot 1942. In 1948 werd de productie hervat tot 1949.
Hanomag RL 20
In de oorlog van 1940-1945 was de fabriek in Hannover door de bombardementen zo zwaar beschadigd dat de productie vrijwel stil kwam te liggen. Pas eind jaren 40 kwam de productie en export van de tractoren weer op gang. In Nederland werden deze tractoren geïmporteerd door de Fa. Wervo uit Den Haag. Vanaf 1947 was de Hanomag R-40 met een vermogen van 40 pk in ons land verkrijgbaar. De R-40 was een geheel nieuw concept en werd reeds vanaf 1942 geproduceerd, maar door de oorlog niet eerder in onsland verkrijgbaar. Vanwege de schaarste aan rubber werd de R-40 in de oorlog geleverd op ijzeren wielen en met een houtgas generator. De tractor leverde 40 pk maar door de verbranding van hout gaf dat minder pk’s. Om toch aan de pk’s te kunnen komen werd de D-52 opgeboord naar 5,7 liter. Dat wordt later de D-57. De tractor heeft de beschikking over vijf versnellingen als hij op luchtbanden staat, maar bij de versie op ijzeren wielen worden de twee hoogste ver-snellingen geblokkeerd in verband met de snelheid.
Hanomag r40 houtgas in oorlogsjaren
Voor de koude landen was er een uitvoering die op benzine werd gestart, en zodra de motor op temperatuur was schakelde men over op diesel.
Voor het gebruik op de weg werd de tractor uitgerust met snelgang en grote spatborden. (verkeersversie).
Ter vervanging van de RL-20 komt Hanomag in 1949 met een nieuwe compacte trekker n.l. de R-25A en de R-25B. De R-25A is voorzien van grote spaakwielen en de R-25B heeft kleine wielen. De D-19 motor -dezelfde motor als in de RL-20-bleek echter te licht. Daarom werd er overgestapt op een nieuw ontwikkelde motor, de Hanomag D-28 met een vermogen van 25 pk bij 1500 omw/min.
De trekker wordt nu verkocht als R-25C en R-25D. Met vijf versnellingen vooruit en een gewicht van 1860 kg bleef hij in productie tot 1953. De K-50 rupstrekker is inmiddels vervangen door de KV-50.
In 1951 werd de R-45 gelanceerd en vanaf 1955 de R-55. Door de vraag naar lichtere trekkers werden in 1951 de types R-16, R-22 en de R-28met respectievelijk 2, 3 en 4 cilinder motoren aan de bestaande serie toegevoegd.
In 1953 kwam Hanomag met de R-12, een lichte verplegingstractor van
12 pk de produktie van dit model stopte in 1957. In de jaren 50 zijn ook verschillende Hanomags in ATK uitvoering uitgebracht, o.a. de R-55 ATK, R-450 ATK, R-455 ATK en de 460 ATK. Deze werden door de Nato op de vliegvelden ingezet. Ze hadden een topsnelheidvan 30 km/u en waren voorzien van een vloeistof koppeling. De R-55 ATK was in productie van 1955 tot 1957 en de R-455 ATK van 1952 tot 1964.
Hanomag ATK (vliegtuigsleper bij de NATO)
Er zouden nog zeer veel tractor-modellen en types volgen maar vanaf 1964 zou de verkoop behoorlijk achteruit gaan vanwege de minder populaire modellen, men besloot in 1971 te stoppen met de produktie van tractoren en in 1989 kwam het bedrijf in handen van het Japanse concern Komatsu. Vanaf nu werden er bouw en grondverzetmachines gebouwd.
Onze Hanomag R40 1946
hanomag r40 tijdens de bietenoogst ergens in de jaren vijftig.
„Behüte mich vor Eis und Wind und Schlepper die von Mannheim sind“ Een bekende Hanomag-spreuk uit de tijd
dat de Lanz Bulldogs uit Mannheim de grootste concurrent waren.
Af en toe mogen ze best nog hun diesel zelf verdienen!
De R40 had als bijnaam; locomotief op wielen !
Het topmodel van de firma in Hanover 1942.
Zoals veel industriebedrijven in Duitsland droeg ook Hanomag bij aan de oorlogsproductie met militaire voertuigen en wapens. Maar veel mannen waren aan het front en de gemechaniseerde landbouw had versterking nodig om het gemis aan werkkrachten te compenseren. Zo ontwikkelde de firma Hanomag een nieuwe, sterke en betrouwbare tractor, bestemd voor gebruik op grote en middelgrote landbouwbedrijven. Zijn troeven ? Een voor die tijd voorbeeldige versnellingsbak met 5 versnellingen, een beproefde viercilinder 40 pk dieselmotor en een uiterst solide bouw, waardoor hij “onverwoestbaar” genoemd werd en zelfs de bijnaam “locomotief op wielen” kreeg ! Zo begon de Hanomag R 40, na zijn ontstaan in een moeilijke tijd, een buitengewone carrière, want er werden tot in 1951 niet minder dan 12000 exemplaren geproduceerd ! Tot in de zeventiger jaren werd hij niet alleen in de landbouw, maar ook in de industrie en zelfs door circusbedrijven voor het trekken van hun indrukwekkende wagens ingezet !
Een grote krachtpatser met goede manieren
Tijdens de veertiger jaren waren zeer sterke armen nodig om een tractor te besturen... De Hanomag R 40 bezat echter een voor die tijd opmerkelijk soepele en lichte ZF-Ross besturing, waarmee ook vrouwen en kinderen deze zonder problemen konden besturen terwijl de mannen en vaders hun dienstplicht vervulden.
Bouwjaar: 1942 - 1951
Motor: viercilinder diesel met voorverbranding
Vermogen: 40 pk.
Versnellingen: 5 vooruit, 1 achteruit
Gewicht: 3,2 ton
Extra's leverbaar op de Hanomag R 40:
cabine, luxe zitting, luchtberemming, 25 km/h versnellingsbak, stalen wielen met kammen, voorspatborden, extra brede achterspatborden, zijschilden om de motor te beschermen.
De eerste Hanomag tractoren van het type R40 liepen in 1942 van de band als
houtgastractoren. Onze R40 is van 1946 en werd met de slinger op benzine gestart.
Als de motor warm genoeg was kon deze worden overgeschakeld op diesel.
'Helaas' is bij onze R40 in de jaren zestig de 'uitgediende / versleten' originele D52
motor met benzinestart geruild tegen de modernere D57 motor.
Bij de fabriek in Hannover bestond de mogelijkheid om de tractoren met de oude motor
te voorzien van de D57 motor.
Bij onze R40 heeft een mechanisatiebedrijf de motoren gewisseld en daarbij ook de voorasbok
behorende bij de D57 gemonteerd, daar deze een paar centimeter langer is dan de
voorasbok van de D52 motor hebben ze het plaatwerk iets moeten verlengen.
Het schijnt dat de originele voorasbokken van de D52 motoren graag kapot gingen, waar-
schijnlijk is dat de reden geweest ook deze om te ruilen.
De dealer van toen die nu ook nog bestaat
prospekt Hanomag R40
Technische handleidings-film uit 1942 van de Hanomag R40(benzinestart): Hanomag r40
Een Roemeense 'imitatie' van de r40 ; IAR22 van U.T.B.
De Roemeense fabriek U.T.B.(Uzina Tractorul din Bra�ov) kopieerde in
1946 de Hanomag R40 onder de naam I.A.R.22 met 3,4 ton gewicht en 38 pk.
Ik zoek nog meer info en foto's van deze nabouw Hanomag, wie weet of heeft er iets?