De gloeikopmotor
In mijn collectie bevinden zich momenteel twee 'niet'- Duitse tractoren. Het zijn tractoren met een tweetakt gloeikopmotor, de Landini Velite (Italië) en de Vierzon FV1 (Frankrijk).
De gloeikopmotor is een speciale motor die in de landbouw werd geïntroduceerd door de fabriek Heinrich Lanz te Mannheim. Vanwege de onverwoestbaarheid van de motor en het voordeel dat deze motor liep op allerlei soorten oliën zijn veel tractorfabrikanten het concept gaan kopiëren al dan niet onder licentie. Na de tweede wereldoorlog was het in West-Europa snel afgelopen met de gloeikoptractoren vanwege de opkomst van lijnmotoren die veiliger, makkelijker en sneller te starten waren en daarbij net zo betrouwbaar.
In Oost Europa, Zuid America en andere delen van de wereld werden de gloeikoptractoren wel nog lang ingezet.
De werking van de gloeikopmotor wil ik hier graag in het kort toegelichten.
'Wettheizen' van lanz Bulldog tractoren in Kröv; degene die als eerste zijn Benzinebrander
gereed heeft en daarmee het snelst zijn Bulldog warm gestookt heeft om hem vervolgens
te starten en vooruit te rijden, heeft gewonnen.
te starten en vooruit te rijden, heeft gewonnen.
De gloeikopmotor dankt zijn naam aan zijn uiterlijk als hij in werking is. De temperatuur van de cilinderkop stijgt dan zo enorm,
dat hij gloeiend aanloopt. De cilinderkop omsluit een verbrandingskamer. Met de brandstofpomp spuit je handmatig dieselolie
tegen de gloeiende wand, de brandstof verdampt, komt tot ontsteking en verbranding.
Nu is die kop meestal koud als je de motor wil starten . Je kunt hem dan verhitten met een speciaal vervaardigde benzinebrander
totdat de wand heet genoeg is om de dieselolie te laten verdampen.
doorsnede gloeikopmotor
Met een flinke ruk aan een van de vliegwielen draai je de zuiger tegen de compressie aan waardoor je de explosie krijgt.
Bij de Oude Lanzen en de Ursus kan men het stuurwiel los pakken en in het vliegwiel steken waardoor men dan meer kracht
kan uitoefenen.
Voordat de motor op touren komt moet het stuur uit het vliegwiel genomen worden anders kan het weggeslingerd worden
met alle gevolgen van dien.
Vaak zit er een aanwerpschijf op het vliegwiel, dit is een stuk veiliger, ook omdat je dan niet met de handen tussen de
spaken van het stuur kan komen. De Vierzons hebben in de vliegwielen twee pennen waarmee je de tractor kunt aanwerpen.
Als je de pennen loslaat worden ze door een veer naar binnen getrokken.
Het originele typeplaatje ontbreekt meestal, bij deze brander is het nog aanwezig.
Benzinebrander van B.A.T. VEB Sturmlaternenwerk (type Traktor II), DDR-opvolger van de firma Barthel.
De techniek van een gloeikop is zeer eenvoudig, vandaar de populariteit vroeger.
Een boer kon eventueel zelf aan zo'n tractor sleutelen. ook het kunnen rijden op zo wat alle oliehoudende produkten
(zoals: petroleum, olie, benzine, bruinkoolteerolie, parafineolie, plantenolie zelfs levertraan en vloeibare boter!) zorgden voor
het grote succes. Maar mede door de opkomst van de betrouwbare en zuinigere viertaktmotoren die je bij wijze van spreken 'met een
druk op de knop' middels een elektrische startmotor kunt starten, is het Gloeikopprincipe na de oorlog snel verdwenen.
Het brandgevaar is ook een van de oorzaken van het verdwijnen van de gloeikopmotoren. Veel van de grote fabrieken bleven te lang vasthouden aan het gloeikopprincipe, wat hun uiteindelijk fataal werd.
