Ondertussen ben ik al m’n hele leven bezeten van die voertuigen die destijds nooit gekocht werden voor het plezier dat we er nu mee hebben: het verzamelen, restaureren en tentoonstellen op oldtimer-evenementen.

Nee deze voertuigen hebben door de jaren heen zelf hun brandstof moeten verdienen, in oorlogstijd en vredestijd, in weer en wind op alle terreinen. Vaak met meer als 40.000(!!) draaiuren en als de motor of versnellingsbak na 35 jaar continu-gebruik definitief de geest liet dan ging het voertuig richting hoogoven.

Geen mens die er toen aan dacht dat er jaren later ‘hobbyisten’ zich bezig zouden gaan houden met het in-stand houden van deze interessante machines.

Ik heb het natuurlijk over de (oldtimer)tractor.

In 1993 nam ik de Deutz van mijn grootvader over, een Deutz D15 van 1960. Deze was sinds begin jaren 80 in zijn bezit voor het onderhoud van de 'huisweide'. Op het moment dat het huis met de weide verkocht werden stond de tractor buiten in de regen te wachten op de oud-ijzerman die hem zou komen ophalen. Dit kon ik niet laten gebeuren dus de Deutz werd naar huis gehaald en gerestaureerd. Hoewel ik toen nog niks had met oldtimertractoren was dit toch onbewust het begin van een collectie met diverse rariteiten. Na de Deutz kwam er een Röhr 24RA van 24 pk uit 1955, deze redelijk zeldzame tractor werd net als de Deutz gerestaureerd.



Rohr 24RA 1955

Op oldtimer-evenementen zag ik dan de 10 ltr. Lanz Bulldogs , HSCS, Landini's, Vierzons en Ursus tractoren die doormiddel van een benzinebrander met de hand gestart werden; de ‘gloeikoptractoren’.
Deze gloeikoptractoren met hun 2 takt groot-volumige, liggende eencilinder motoren werden toen de volgende missie voor m’n collectie.

De gerestaureerde Röhr kon ik ruilen voor een on-gerestaureerde Vierzon 302 uit 1951 met 7,5 ltr. Inhoud. De traktor werd technisch als zowel optisch in orde gemaakt van mijn eerste verdiende salaris, ik was toen 22 jaar oud.



Op een gegeven moment heb ik mijn collectie weten uit te breiden met diverse tractoren van diverse bouwjaren (1950-1960) en diverse fabrikaten. Hier en daar was toen nog wat voor een spreekwoordelijke 'appel en een ei' te vinden in een oude schuur, wat nu helaas bijna niet meer voorkomt.

De meeste van deze (1-2 cilinder) tractoren uit de vijftiger jaren heb ik technisch in orde gemaakt om ze later weer te verkopen of te ruilen en een gloeikop tractor aan te kunnen schaffen. Het hoofddoel was een grote vooroorlogse Lanz Bulldog, (welke ik overigs vandaag de dag nog steeds niet in m’n bezit heb!).

Ondertussen bezat ik twee mooie Vierzons; een 302 en een FV1.

De FV1 is een Franse tractor met 10 ltr. Cilinderinhoud die veel gebruikt werd om te dorsen.

Ook kwam er uit Polen een Ursus C45 die een kopie is van de Lanz Bulldog D9506.


eerste en tweede Ursus C45 in de collectie

Enkele merken en typen die ik door de jaren heen heb gehad zijn: Lanz Bulldog D1706, Lanz Bulldog D2016, Hanomag R12, Massey Harris Pony, Porsche Standart Star, Zettelmeyer Z1, Vierzon 302, Deutz D15, Deutz F1L514/51, Rohr 24RA, Farmall Regular 'Narrow Tread', Schluter AS15, Renault 304E, Fordson F, Magirus Deutz Mercure (vrachtwagen), een tweewielige (vooroorlogse) tractor van ’n onbekend merk en diverse stationaire motoren (o.a. Deutz verdamper, Moteur CL en Bernard).

diverse merken

Mijn eerste Lanz D2016 1955 werd hier volledig gerestaureerd (+/-1999). Toen 'moest' alles nog met hoogglans 2 komponenten-lak gespoten worden. Menig mooie originele en historische laklaag werd verwijderd, dit doe ik tegenwoordig niet meer, tenzij ik er niet onderuit kom om een tractor in z'n geheel optisch te restaureren; een tractor met de nog originele laklaag wekt herinneringen op van lang vervlogen tijden. Hoewel... er in de toekomst vast nog wel een tractor optisch perfect gerestaureerd zal worden, al is het voor de uitdaging...

Na de periode van tractoren uit de vijftiger jaren en het gloeikop-virus werd het tijd om eens een tractor te vinden van voor de oorlog en dan het liefst een zeldzaam exemplaar welke je hier in de buurt op de shows zelden of nooit zult tegen komen.

Deze traktor werd na lang zoeken gevonden; een Miag LD20 uit 1938. Deze Duitse tractor heeft de oorlog overleeft en daarna tot ver in de 70er of 80er jaren in Oost Duitsland (DDR) op het land gediend. Ondanks dat is de Miag mooi bewaard gebleven, zelfs nog met de originele papieren erbij (KFZ-brief DDR).

Dit zelfde geldt ook voor de Normag NG22 van 1942 die in Nordhausen gebouwd is, in Erfurt verkocht is, in Dresden gelopen heeft en uiteindelijk via een handelaar uit Leipzig in Sibbe terecht is gekomen. Deze Normag is in de DDR-periode het zware werk in de landbouw gespaard gebleven omdat de eigenaar een ‘Schmiede-Meister’ (smid) was.



Van nu af aan was ik bevangen met het nieuwe virus; ‘vooroorlogse Duitse tractoren’. In de regel zijn alle Duitse tractoren gebouwd voor de tweede wereldoorlog zeldzaam en interessant. Zowel de techniek als de merkhistorie is boeiend, de vormgeving en duurzaamheid van deze traktoren spreekt mij ook erg aan.

Er zijn zeer veel fabrikanten van tractoren in Duitsland geweest (meer dan 300). Daaronder natuurlijk de grote merken als Lanz, Hanomag en Deutz maar ook bijzonder kleine fabrikanten, eigenlijk kleine mechanisatiebedrijven of smederijen die zich er aan waagden een tractor te bouwen maar dan vanwege de oorlog, de typenbegrenzing van Adolf von Shell (elk tractortype moest een test ondergaan om te zien of deze kon waar maken wat in de prospekten stond) of de toenemende concurrentie stopten met de produktie na niet meer dan 100 of 1000 stuks afgeleverd te hebben.

Wie kent er nu nog merken als Miag, Hagedorn, SHW, Reima, Primus, Deuliwag, Brummer, Martin, LHB, Kögel, Gutter en Epple & Buxbaum??

Meestal was de eerste tractor van een kleine fabrikant niet meer dan een maaimachine aangedreven door een stationaire motor, deze Fendt uit 1928 was de eerste 'tractor' van de fabriek die nu nog steeds bestaat en is uitgegroeid tot een mega-concern.

Dan heb ik het nog niet over de Duitse tractoren van rond de eerste wereld oorlog die de zware stoomtraktoren moesten vervangen, dit waren gigantische machines vergelijkbaar met de Amerikaanse prairietractoren van Aultman and Taylor, Oil Pull, Hart Parr en dergelijke. De tractoren werden gebouwd voor het leger en het werk op het land, tegenwoordig zijn er in tegenstelling tot de prairietractoren wereldwijd slechts nog enkele exemplaren bekend.



Enkele merken waren; Abega, Bachmann, Borsig, Deutzer Trekker, DeLMA, Freund, Gast, Hansa-Lloyd, Hartmann, Hunger, Ilsenburger, Klose, Kost, Kuers, Lanz Landbaumotor, Nahag, Neumeyer, Pohl, Stoewer, Munchen-Sendling enz. enz.


Deutzer 'Trekker' Daimler

Daarnaast waren er nog de grote 'Tragpflugen' (zelfrijdende ploegen) van Hanomag, Stock, Komnick, MAN, Malapane, Puch, Kyffhauserhutte, Opel en anderen.


Hanomag Grosspflug, de enige nog inzetbare Hanomag 'Tragpflug' op de Hist. Feldtag in Nordhorn.

Het aantal nog bestaande (Duitse) tractoren van rond WO1 is erg klein, er zijn maar zeer weinig musea en verzamelaars die zich trotse eigenaar mogen noemen van zo een bijzonder voertuig.

De echte pionieren op het gebied van de landbouwmechanisatie waren de stoomlocomobielen en stoomtractoren, die echter te zwaar en te lomp waren op de akkers.
Er werd gezocht naar alternatieven, hieruit ontwikkelden zich in het begin van vorige eeuw diverse modellen van diverse fabrikanten met verschillende soorten motoren als krachtbron.

Erg interessant en toch wel zeldzaam zijn de zogenaamde stratenuitvoeringen of Zugmaschinen die voor WW2 een belangrijke rol vervulden op het gebied van transporten op korte en middellange afstanden.
Vrijwel elke Duitse tractorfabrikant bouwde naast de landbouwtractor ook een 'straten-variant'. Deze machines waren in tegenstelling tot de landbouwuitvoeringen af fabriek meestal voorzien van luchtbanden, geveerde vooras, lier, raam, dak of cabine, luxe zitbank, snelle overbrenging, voor-spatborden of doorlopende automobielachtige spatborden, electrische verlichting/voorgloeiinstallatie, startmotor enz. enz.


De Lanz Bulldog D9500 de 'sobere'en simpele uitvoering voor op de akker en de D9531 Eilbulldog, de 'luxe'uitvoering
voor transportdoeleinden op de weg.

Deze stratenuitvoeringen zoals onze beide Deutz F2M315, De Hanomag SR45 of de legendarische Lanz Eilbulldog om maar een paar voorbeelden te noemen waren zeer geliefd bij bouw/transportondernemingen, kolenhandelaren, kermis en circusuitbaters. Het grote voordeel ten opzichte van een vrachtauto was dat de tractor los te koppelen was van de aan te hangen wagen, dit kon bijvoorbeeld een tankwagen zijn maar ook een wagen voor hout, kolen of zandtransport. Als de tractor met twee wagens uitgerust was, kon gedurende het laden van de ene wagen, de andere weggereden en gelost worden. Zo was de tractor constant onderweg , hoefde de chauffeur nooit te wachten bij het laden /lossen, deze hoefde enkel de wagens af en aan te hangen. Gezien de meeste vrachtautos destijds de bestuurderscabine vast aan de laadvloer bevestigd hadden, moest de chauffeur steeds wachten tot de lading geladen/gelost werd. Dit was hetzelfde verhaal als er een paardengespan werd ingezet; de paarden moesten altijd op de plaats wachten wat natuurlijk niet efficient was.

Verder waren de meeste vrachtauto's in die tijd niet veel sneller dan een tractor en liet het slechte wegennet zowieso geen hoge snelheden toe. (Voor foto's van diverse stratenuitvoeringen / verkeersuitvoeringen kunt u onder dit artikel in het fotoalbum kijken.)
Ook de rol die veel (meestal stratenuitvoeringen) tractoren speelden in de oorlog bij de wehrmacht of luftwaffe vind ik erg boeiend.
Na de tweede wereldoorlog was het snel afgelopen met de stratenuitvoeringen, vrachtautos namen deze taak langzaam maar zeker over vanwege de verbeterde binnenwegen en de aanleg van autowegen.

Stahl-Deutz in straten uitvoering met cabine als reclame voertuig Zeldzame Mercedes OE op cushion-banden (volrubber)

Wanneer men zulke tractoren zoekt voor de collectie dan spreekt het voor zich dat er vaak richting Oost Duitsland gereisd word voor het vinden van complete traktoren of onderdelen daarvan. Geregeld komen we in de ex-DDR omdat het meeste vooroorlogs materiaal daar heeft overleeft. Men had hier na de deling van het land een gebrek aan nieuwe tractoren / landbouwmachines, de meeste fabrieken lagen in het westen en de in het oosten aanwezige tractorfabrieken moesten nog hersteld worden na de bombardementen in WW2. Er zat niets anders op dan het oude spul van voor de oorlog te gebruiken op het land.

Helaas zijn deze tractoren destijds meestal door het gebrek aan originele onderdelen 'in leven' gehouden met 'donor-onderdelen' van welk ander voertuig dan ook. Bijvoorbeeld; was de Radiateur kapot, dan werd deze uitgewisseld door een radiateur van een personenauto of iets dergelijks, als dan de motorkap of het overige plaatwerk niet meer op deze radiateur pastte, dan werd het met hamer en snijbrander op maat gemaakt of werd er zelf van wat staalplaat een motorkap gefabriceerd.

Zo ging dat met de meeste onderdelen die de geest gaven. Dit ging zolang goed totdat er niets meer funktioneerde. Ook werden er op de vooroorlogse oudjes hefinrichtingen gemonteerd waarbij men niet bang was om de snijbrander in het originele plaatwerk te zetten.

Het is te begrijpen dat het een hele uitdaging is om zo een "hybride-tractor" weer helemaal in zijn oorspronkelijke staat te krijgen met de originele onderdelen.
Ook komen we regelmatig in (Zuid)Frankrijk om op oldtimers te "jagen": de zg. "graanschuur" van Europa. Hier zijn in de jaren voor de oorlog en erna massa's tractoren verkocht; zowel Duitse, Amerikaanse en eigen merken. In Frankrijk duiken ook nu soms nog enkele zeldzame verborgen schatten op.

Veel vooroorlogse tractoren zijn helaas niet erg snel, bij 7-14 km/h ligt bij de meeste akkeruitvoeringen de topsnelheid, dus niet bijzonder geschikt om er een mooie toer over de weg mee te maken tussen de veel al gefrustreerde automobilisten waarbij het allemaal niet snel genoeg kan gaan (zelfs op zondag niet); Deze tractoren worden meestal opgeladen op een aanhanger achter de auto voor het transport naar de diverse evenementen.
Om te 'toeren' is onze Lanz D2016 het meest geschikt, deze zogenaamde Volldiesel beschikt over een naderhand ingebouwde snelgang en loopt met gemak 35 km/u en kan goed meekomen in het verkeer en met de originele motorrem(!) is het nog veilig ook.

Wat betreft het restaureren van tractoren ben ik na een lange tijd van optische restauraties met 2 komponenten auto-lak, veel hoogglans en veel poetswerk overgestapt naar originele oude verweerde lak, roest, origineel plaatwerk en het behouden van de tractor zoals deze hoort uit te zien na 60, 70 of 80 jaar harde arbeid. Op het moment is het moeilijker een oude (vooroorlogse) tractor te vinden die nog in de originele (patina) staat verkeert dan een optisch gerestaureerd exemplaar bestaande uit compleet nieuw gemaakte onderdelen (zoals plaatwerk). Soms is alleen de cilinder en het typeplaatje van het voertuig origineel, de rest is nieuwe fabriekswaar uit Polen of China .(komt veel bij Lanz Bulldog voor, hier worden regelmatig van originele akkeruitvoeringen complete eil-bulldogs in hoogglans gebouwd met alles (nieuw) erop en eraan. Voor 'de leek natuurlijk prachtig maar de 'purist' haalt er z'n neus voor op.)

Als voorbeeld onze tractoren; deze zien uit zoals deze horen uit te zien op hun 70e of 80e verjaardag . Ze zijn allemaal technisch in orde en worden niet gepoetst met autoshampoo, cleaner en koperpoets maar met een kwast lijnolie, kachelzwart of diesel gemengd met olie. Puur-Patina! En elke deuk of kras verteld z'n verhaal en herinnerd ons aan oude tijden. (maar natuurlijk heeft gelukkig iedereen zo z'n eigen voorkeuren en meningen.)

Soms, als er zich iets anders voordoet, een tractor die zeldzamer, ouder, mooier of interessanter is dan zal ik iets moeten inruilen. Helaas kan ik niet alles houden; tijd, plaats en budget (niet de goedkoopste hobby) bepalen de keuze dan. Vaak met pijn in het hart maar wetend dat de collectie er beter van word en ik mezelf weer kan verdiepen in de techniek en historie van iets nieuws. Zo blijft de collectie steeds vernieuwend en boeiend.

Met vriendelijke groeten,

Marco Huijnen

Valkenburg Lb Nederland

0031 (0) 6 52509125

Overige hobby-gerelateerde zaken




Salzkotten benzinepomp +/- 1930, emaille reclameborden en oude olieblikken.


miniaturen



Transport naar Int. Historisch Festival te Panningen 2002




John Lennon poseert op Lanz Eilbulldog


Toch maar niet gekocht...




Zuid Frankrijk


Op zoek in Frankrijk en Duitsland naar oldtimers